झेंडू फुला विषयी माहिती ( Zendu Flower Information in Marathi), झेंडूचे फूल न ओळखणारा क्वचितच कोणी असेल. लग्न, पूजा इत्यादी कार्यक्रमांमध्ये सजावटीसाठी या फुलाचा वापर होताना तुम्ही पाहिला असेल. या फुलाचे हार घातलेले लोक मेळाव्यात तुम्ही पाहिले असतीलच.
यासोबतच लोकांच्या घरात कुंडीत झेंडूच्या फुलांची लागवड केलेली तुम्ही पहिली असेल कारण हे फूल वाढण्यास सर्वात स्वस्त आणि सोपी वनस्पती आहे. व्यावसायिकरित्या विकल्या जाणार्‍या फुलांमध्ये हे खूप महत्वाचे आहे, म्हणून झेंडूच्या फुलांची लागवड देखील मोठ्या प्रमाणात केली जाते.
ह्या लेखामध्ये आपण झेंडू फुला विषयी माहिती ( Zendu Flower Information in Marathi) ह्याची लागवड कशी करायची, ह्यासाठी लागणारी माती, पानी, हवामान कसे असते हयाविषयी आपण डीटेल मध्ये माहिती ह्या लेखामध्ये जाणून घेणार आहोत.
झेंडू फुला विषयी माहिती | Zendu Flower Information in Marathi
झेंडूचे रोप 6 इंच ते 2 ते 3 फुटांपर्यंत वाढते, या रोपाचा आकार जितका मोठा असेल तितकी या झाडाला फुले येतात. या वनस्पतीला फक्त हिवाळ्यातच फुले येतात.
तर ही वनस्पती उन्हाळ्यात सुकते. म्हणूनच आम्हाला प्रत्येक हंगामात ह्याची पुन्हा लागवड करावी लागते. या वनस्पतीमध्ये तुम्ही पिवळी फुले पाहिली असतीलच, परंतु केशरी, सोनेरी, पांढरी किंवा दोन मिश्र रंगांची फुलेही या वनस्पतीमध्ये येतात. पण पिवळ्या रंगाची फुले सर्वात आकर्षक दिसतात, म्हणून ती सर्वात जास्त लावली जाते.
झेंडूच्या प्रजाती (Marigold species in Marathi)
आज आपल्या भारतामध्ये अनेक प्रकारच्या झेंडूच्या फुलांच्या प्रजातीची लागवड केली जाते, आपण या लेखामध्ये काही मुख्य प्रजातीची माहिती करून घेणार आहोत :
1. सिग्नेट झेंडू (Signet Marigolds )
या वनस्पतींमध्ये लेसी पाने आणि लहान, एकल, डेझीसारखी फुले येतात जी बेडिंग झेंडूपेक्षा अगदी वेगळी दिसतात. ते पिवळ्या आणि केशरी रंगात येतात, त्यांना ‘ऑरेंज जेम’, ‘टेंजेरिन जेम’, ‘रेड जेम’ आणि ‘लेमन जेम’ सारख्या उपयुक्त जातींची नावे असतात. क्रीम, बरगंडी आणि द्वि-रंगांच्या शेड्स यासारख्या रंगांच्या विस्तारित पॅलेटसह अलीकडे बाजारात काही संकरित आहेत.
- वनस्पति नाव: सिग्नेट झेंडू
- सामान्य नाव: झेंडू
- वनस्पती प्रकार: वार्षिक
- प्रौढ आकार: 4 ते 36 इंच उंच आणि 6 ते 18 इंच रुंद
- सूर्यप्रकाश: पूर्ण सूर्य
- मातीचा प्रकार: कोणत्याही मातीत वाढते.
- माती pH: 6.0 ते 7.0 pH
- ब्लूम वेळ: उन्हाळा
- फुलांचा रंग: पिवळा, केशरी, पांढरा, लाल, सोनेरी, द्विरंगी
- मूळ ठिकाण: मेक्सिको
2. आफ्रिकन झेंडू (African Marigold)
कॉम्पॅक्ट किंवा तुलनेने उंच आणि मोठी झाडे, पोम-पोम फुले असलेली आफ्रिकन झेंडू ही एक लोकप्रिय वनस्पती आहे. ते 2 फूट उंच वाढू शकतात आणि आफ्रिकन झेंडूमध्ये 5-इंच फुले असू शकतात. हे रंगामध्ये पिवळ्या आणि नारंगी ह्यामध्ये आढळतात आणि कधी कधी हे फुले लाल रंगामध्येही आढळतात.
3. फ्रेंच झेंडू (French Marigold)
फ्रेंच झेंडू हे त्यांच्या लहान, विपुल फुलांसाठी ओळखली जातात, फ्रेंच झेंडू ची वाढ लहान झुपासारखी होते व त्यांची ऊंची ही 5 ते 18 इंच पर्यत्न वाढू शकते. ह्या फुलांमध्ये जांभळ्या रंगाची छटा असलेली देठं पिवळ्या, केशरी आणि महोगनीमध्ये दुहेरी फुलांची डोकी असतात जी सुमारे 2 इंच असतात.
झेंडू लागवड कोणत्या महिन्यात करावी (Best Time To Grow Marigold Plant in Marathi)
उन्हाळी हंगामात शेतकऱ्यांनी झेंडूची लागवड केली तर त्याचा फायदा लग्नसराईत होतो. लग्नसमारंभात हजारो फुलाचा वापर स्टेज सजवण्यासाठी, वराची गाडी सजवण्यासाठी, मंडप सजवण्यासाठी, बेड सजवण्यासाठी अशा अनेक सजावटीसाठी केला जातो. अशा परिस्थितीत झेंडूची लागवड उन्हाळ्यात करायची असल्यास जानेवारी महिन्यात झेंडूचे रोप शेतात लावावे.
जसा विचार केला तर झेंडूची रोपे प्रत्येक हंगामात लावता येतात, परंतु झेंडूची फुले येण्याचा सर्वोत्तम काळ वसंत ऋतु (फेब्रुवारी-एप्रिल) मानला जातो. आफ्रिकन झेंडूची झाडे उंच असतात आणि हळूहळू वाढतात, म्हणून त्यांची लागवड लवकर वसंत ऋतूमध्ये करावी, जेणेकरून उन्हाळा येईपर्यंत या झाडांची चांगली वाढ होते. फ्रेंच झेंडूची लागवड वसंत ऋतूपासून उन्हाळ्याच्या मध्यापर्यंत (एप्रिल-मे) करता येते.
झेंडूच्या फुलांसाठी तापमान (Temperature for Growing Marigold Flowers in Marathi)
झेंडूच्या वाढीसाठी सप्टेंबर-ऑक्टोबर आणि फेब्रुवारी ते एप्रिल हे सर्वोत्तम काळ आहेत, कारण यावेळी तापमान 20 ते 30 अंश सेल्सिअस असते, जे झेंडूच्या जलद वाढीसाठी सर्वात योग्य असते. ३५ डिग्री सेल्सिअसपेक्षा जास्त तापमान रोपांची वाढ खुंटू शकते.
जर बाहेर खूप उष्णता असेल, तर झाडाचे भांडे घरात ठेवा, जेणेकरून झाड कोमेजणार नाही. आणि बाहेरचे तापमान खूप थंड असले तरी झेंडूचे रोप तुम्ही घरात ठेवू शकता.
झेंडूची लागवड करण्यासाठी माती (Soil for planting Marigolds in Marathi)
झेंडूचे पीक प्रकारच्या मातीत घेतले जाऊ शकते परंतु चांगला निचरा असलेल्या सुपीक जमिनीत उगवल्यास ते चांगले परिणाम देते. जमिनीचा चांगला निचरा होणारा असावा कारण पाणी साचलेल्या जमिनीत हे पीक तग धरू शकत नाही.
मातीचा pH 6.5 ते 7.5 असावा. आम्लयुक्त आणि क्षारयुक्त माती तिच्या लागवडीसाठी योग्य नाही. फ्रेंच झेंडूची विविधता हलक्या जमिनीत चांगली वाढते. आफ्रिकन झेंडूची विविधता जास्त सेंद्रिय पदार्थ असलेल्या जमिनीत चांगली वाढते.
झेंडूचे रोप कसे लावायचे (How to Plant Marigold Plant in Marathi)
झेंडूची फुले नेहमीच हिवाळ्याच्या सुरुवातीला लावली जातात. त्यासाठी खुरपणी/खणून माती मोकळी करावी. यासोबतच जुन्या वर्षाच्या बिया ठेवल्या असतील तर उन्हात वाळवाव्यात. जेणेकरून ते जमिनीत चांगले वाढू शकतील, अन्यथा तुम्ही बाजारातून झेंडूच्या बिया विकत घेऊ शकता.
हे सर्व केल्यानंतर तुम्ही बिया मातीत मिसळा. ते जमिनीत अशा प्रकारे मिसळा की सर्व बिया सहजपणे जमिनीत जातील.
यानंतर त्यांच्यावर हलके पाणी शिंपडा, काही दिवसांनी तुम्हाला झेंडूची झाडे दिसू लागतील. झाडे दिसल्यानंतर तुम्ही जास्त पाणी देऊ शकता. कारण आता झाडांना पाणी लागणार आहे. एक प्रकारे झेंडूचे हे रोप तयार झाले आहे.
आपण इच्छित असल्यास, झेंडूचे रोप आपण ते मातीसह उपटून टाकू शकता आणि कुंडीत लावू शकता. किंवा तुम्ही ते बेडमध्ये देखील लावू शकता. बेडमध्ये लागवड करताना प्रत्येक रोपाच्या बियांमध्ये काही अंतर ठेवावे. हे रोप लावल्यानंतर ४५ दिवसांनी तुम्हाला फुले दिसू लागतील.
रोपाची काळजी कशी घ्यावी (How to take care of the plant in Marathi)
झेंडूची लागवड केल्यानंतर त्याची विशेष काळजी घ्यायची गरज नाही, ह्याची वाढ लवकर होण्यासाठी तुम्ही शेणखत आणि रासायनिक खताचा वापर करू शकता.
तसेच किडे व ईतर रोग पडू नये म्हणून तुम्ही त्याच्या पानांवर कीटकनाशकांची फवारणी करू शकता. झेंडूची लागवड कुंडीत करत असाल तर कुंडी जिथे चांगला सूर्य प्रकाश लागतो त्याठिकाणी कुंडी ठेवावी.
झेंडूची फुले किती दिवसात येतात (How Many Days do Marigolds Bloom in Marathi)
विविधतेनुसार झेंडू 2 ते 2.5 महिन्यांत काढणीसाठी तयार होतात. फ्रेंच झेंडूची जात 1.5 महिन्यांत कापणीसाठी तयार होते, तर आफ्रिकन झेंडूची जात दोन महिन्यांत काढणीसाठी तयार होते. जेव्हा बॉलचा पूर्ण आकार विकसित होईल, तेव्हा तो तोडून टाका. काढणी सकाळी व संध्याकाळी करावी. फुलांच्या काढणीपूर्वी शेताला पाणी द्यावे, त्यामुळे फुलांचा दर्जा बराच काळ टिकतो.
फुलांच्या पॅकिंगसाठी बांबूच्या टोपल्या किंवा बारीक पिशव्या वापरा. फुले विकण्यासाठी तुम्ही स्थानिक किंवा लांब अंतराच्या ठिकाणी पाठवू शकता. पावसाळ्यात ताज्या फुलांचे उत्पादन 200-225 क्विंटल प्रति एकर आणि हिवाळ्यात 60-70 क्विंटल प्रति एकर असते.
एक हेक्टर झेंडू लागवडीसाठी किती किलो बियाणे लागते (How many kg of seeds are required for One Hectare of Marigold Cultivation?)
एक एकर शेतासाठी 600 ते 800 ग्रॅम बियाणे आवश्यक आहे. जेव्हा पीक 30-45 दिवसांचे असेल तेव्हा ते झाडाच्या वरच्या बाजूला कापून टाकावे. हे झाडाला अधिक घनदाट आणि घट्ट होण्यास मदत करते, परिणामी फुलांची गुणवत्ता सुधारते आणि आकार चांगला होतो. पेरणीपूर्वी बियाण्यास अझोस्पिरियम 200 ग्रॅम ते 50 मि.ली. तांदळाच्या पावडरमध्ये मिसळून उपचार करा.
झेंडूचे बियाणे कसे तयार करावे (How to prepare Marigold seeds in Marathi)
जर तुम्हाला फुलांचे शौकीन असेल आणि तुम्हाला दरवर्षी झेंडूचे फूल लावायचे असेल तर तुम्ही या वनस्पतीपासून त्याच्या बिया देखील तयार करू शकता. जेणेकरून दरवर्षी तुम्हाला झेंडूच्या बिया खरेदी करण्याची गरज भासणार नाही.
बिया तयार करण्यासाठी मार्च-एप्रिलमध्ये जेव्हा झेंडूची रोपे सुकायला लागतात तेव्हा त्यावरची फुले तोडून घ्या.
बिया तयार करण्यासाठी कधीही उघडी फुले तोडू नयेत याची काळजी घ्या. ही सुकी फुले तोडल्यानंतर ओलावा नसेल अशा ठिकाणी ठेवा. जर या फुलांवर ओलावा आला तर हे बिया खराब होतील.
यानंतर, पुढचा हंगाम आल्यावर, या फुलांना हलकेच गुळगुळीत करा, जेणेकरून फुले पूर्णपणे विखुरतील. दिवसभर अशा प्रकारे उन्हात विखुरून ठेवा म्हणजे त्यातील ओलावा पूर्णपणे निघून जाईल.
आता तुम्ही झेंडूचे रोप जमिनीत लावून मिळवू शकता. अशाप्रकारे, दरवर्षी तुम्ही जितक्या रोपांना लावू इच्छिता तितक्या बिया तयार करा.
झेंडू बियाणे किंमत (Marigold seed price in Marathi)
एक एकर शेतासाठी 600 ते 800 ग्रॅम बियाणे आवश्यक आहे. जेव्हा पीक 30-45 दिवसांचे असेल तेव्हा ते झाडाच्या वरच्या बाजूला कापून टाकावे. हे झाडाला अधिक घनदाट आणि घट्ट होण्यास मदत करते, परिणामी फुलांची गुणवत्ता सुधारते आणि आकार चांगला होतो. पेरणीपूर्वी बियाण्यास अझोस्पिरियम 200 ग्रॅम ते 50 मि.ली. तांदळाच्या पावडरमध्ये मिसळून उपचार करा.
झेंडू फुला विषयी माहिती | Zendu Flower Information in Marathi
तुम्हाला ही माहिती कशी वाटली, आम्हाला कमेंट करून सांगा आणि खालील लाईक बटण दाबा, झाडे, झाडे आणि बागांशी संबंधित अशा मनोरंजक आणि उपयुक्त माहितीसाठी marathiblog.co.in शी कनेक्ट रहा, धन्यवाद.
हे ही वाचा
