थायरॉईड म्हणजे काय?
थायरॉईड म्हणजे काय?, थायरॉईड ग्रंथीमध्ये बिघाड झाल्यामुळे हायपरथायरॉईडीझम किंवा हायपोथायरॉईडीझम सारखे थायरॉईड संबंधित रोग होतात. थायरॉईड ग्रंथीला थायरॉईड ग्रंथी असेही म्हणतात. थायरॉईड ग्रंथी मानवी शरीरात आढळणाऱ्या सर्वात मोठ्या अंतःस्रावी ग्रंथींपैकी एक आहे.
ही बायसेप्स रचना आपल्या मानेमध्ये स्वरयंत्राच्या खाली असलेल्या क्रिकोइड कूर्चाच्या समान पातळीवर स्थित आहे. थायरॉईड ग्रंथी शरीरातील चयापचय प्रक्रियेत विशेष भूमिका बजावते.
ही थायरॉईड ग्रंथी ट्राय-आयोडोथायरोनिन (T3) आणि थायरोकॅलसीटोनिन नावाचे संप्रेरक स्राव करते. हे संप्रेरक शरीरातील चयापचय दर आणि इतर वाढीच्या यंत्रणेवर परिणाम करतात. थायरॉईड हार्मोन आपल्या शरीरातील सर्व प्रक्रियांचा वेग नियंत्रित करतो.
थायरॉईडची लक्षणे आणि उपाय
1. वजन वाढणे किवा कमी होणे
थायरॉईडची पातळी आपल्या चयापचयावर खूप प्रभाव टाकते आणि आपले वजन नियंत्रित ठेवते. आपले वजन कमी होण्याचे किवा वाढण्याची खूप करणे आहेत, परंतु जर तुम्हाला तुमच्या वजनामध्ये अचानक बदल आढळला असेल तर आपल्याला थायरॉईडची तपासणी करावी लागते.
लक्षात असू द्या की थायरॉईड हार्मोन च्या कमी पातळीने आपले वजन वाढू शकते. परंतु अतिक्रियाशील थायरॉईड ओव्हरड्राइव्हमध्ये येऊ शकते आणि या स्थितीत आपले वजन खूप कमी होऊ शकते. हायपोथायरॉईडीझमशी संबंधित वजन कमी होणे हे स्त्रियांमध्ये दिसणारे सर्वात सामान्य लक्षण आहे.
2. थकवा आणि अशक्तपणा
ऊर्जेची कमतरता किंवा थकवा जाणवणे हे सहसा वृद्धत्व आणि दैनंदिन तणावाचे लक्षण मानले जाते. जरी थकवा आणि अशक्तपणा या अनिश्चित आणि तीव्र भावना हे थायरॉईडच्या अंतर्निहित समस्येचे परिणाम असू शकतात.
थायरॉईड ग्रंथी चयापचयाच्या कार्यावर लक्षणीय परिणाम करत असल्याने, कमी सक्रिय थायरॉईड चयापचय मंद करू शकते आणि तुम्हाला नियमितपणे थकवा आणि सुस्त बनवू शकते.
3. मानेजवळील त्वचेच्या दुमड्या गडद होणे.
थायरॉईड डिसऑर्डरचे सुरुवातीचे सामान्य लक्षण म्हणजे तुमच्या मानेभोवतीची त्वचा काळी पडणे. संशोधनात असे आढळून आले आहे की मानेभोवतीच्या त्वचेच्या दुमड्यांना काळे पडणे हे सहसा हार्मोनल फ्लेअर-अप्समुळे होते आणि जेव्हा थायरॉईड कार्य करत असते तेव्हा ते अधिक सामान्य असते.
हे एक असे लक्षण आहे की ज्यामध्ये स्त्रिया आणि पुरुषांना जास्त लक्ष देणे गरजेचे आहे. याव्यतिरिक्त, थायरॉईड आपले अवयव त्वचा आणि केसांचे आरोग्य चांगले ठेवण्यासाठी जबाबदार आहेत. T3 आणि T4 पातळीच्या असंतुलनामुळे त्वचा, टाळूला खाज सुटणे, तेलकट त्वचा किंवा नखे ठिसूळपणा यासारख्या समस्या देखील उद्भवू शकतात.
4. चिंता, अस्वस्थता आणि ब्रेन फोग
आपले मानसिक आरोग्य कमजोर होणे किवा बिघडणे यासारखी सामान्य लक्षणे कधीही हलक्यात घेऊ नयेत.
थायरॉईडने ग्रस्त महिलांना चिंताग्रस्त समस्या, अस्वस्थता, हादरे, चिडचिड, तीव्र मूड बदलणे तसेच मेंदूतील धुके, हे लक्षण जास्त करून आढळते.
5. झोपे विषयी समस्या
अंतर्निहित थायरॉईड समस्येचे निदान करण्यासाठी आणखी एक चिन्ह म्हणजे जास्त वेळ झोप लागणे किवा झोप न येणे.
थायरॉईड हे आपल्या झोपेवर गंभीरपणे परिणाम करू शकते. अंडरएक्टिव्ह थायरॉईड खराब दर्जाची झोप, उशीरा किंवा दीर्घकाळ झोप येणे आणि झोपेचा कमी कालावधी यांच्याशी देखील संबंधित आहे.
6. मासिक पाळीची अनियमितता आणि बदल
स्त्रियांमध्ये मासिक पाळीत होणारे कोणतेही बदल किंवा अनियमितता हे प्रामुख्याने PCOS किंवा वंध्यत्वाच्या समस्यांचे धोक्याचे लक्षण मानले जाते.
तथापि, हे सर्व वेळ होऊ शकत नाही. थायरॉईडची पातळी असंतुलित असताना देखील कालावधीची अनियमितता उद्भवते, कारण थायरॉईड थेट तुमच्या प्रजनन प्रणालीवर नियंत्रण ठेवते.
उपाय | थायरॉईड टेस्ट
1. औषध घेणे
थायरॉईडचा उपचार करण्याचा सर्वात सोपा मार्ग म्हणजे औषध घेणे. ही औषधे थायरॉईड नियंत्रित करण्यासाठी किंवा मुळापासून काढून टाकण्यासाठी उपयुक्त आहेत. त्यामुळे थायरॉईडचा त्रास असलेल्या व्यक्तीला औषधाद्वारेही उपचार मिळू शकतात.
2. घशाची तपासणी करणे
थायरॉईड हा घशाचा आजार असल्याने त्यावर उपचार करण्यासाठी डॉक्टर व्यक्तीच्या घशाची तपासणी करतात. याद्वारे ते शरीरात थायरॉईडची पातळी किती वाढली आहे हे शोधण्याचा प्रयत्न करतात.
3. रक्त तपासणी करणे
काहीवेळा या घशाच्या आजारावर रक्त तपासणीद्वारे देखील उपचार केले जातात. या चाचणीद्वारे थायरॉईडची हालचाल कमी करण्याचा प्रयत्न केला जातो.
सध्या कोणत्याही आजारावर आयुर्वेदिक हा एक उत्तम पर्याय म्हणून पाहिले जाते. हे या घशाच्या आजारावर देखील लागू होते. त्यामुळे थायरॉईडचा त्रास असलेली व्यक्ती आयुर्वेदिक उपचाराचा अवलंब करू शकते.
हे ही वाचा : आयुर्वेदिक माहिती | आयुर्वेदिक उपचार
5. शस्त्रक्रिया करणे
जेव्हा या घशाच्या आजारापासून इतर कोणत्याही प्रकारे आराम मिळत नाही, तेव्हा डॉक्टर शस्त्रक्रियेचा अवलंब करतात.अशा परिस्थितीत थायरॉइडवर थायरॉइडक्टॉमी शस्त्रक्रियेद्वारे उपचार केले जातात. या शस्त्रक्रियेमध्ये थायरॉईड ग्रंथी शस्त्रक्रियेने काढून टाकली जाते.
थायरॉईड होण्याची कारणे
1. आयोडीनची कमतरता
आहारात आयोडीनच्या कमतरतेमुळे हायपोथायरॉडीझम होतो, त्यामुळे आयोडीनयुक्त मीठ वापरावे.
2. तनाव
थायरॉईड हा आपल्याला ज्यास्त तणावामुळे होऊ शकतो, व आपल्याला असेही आढळून आले असेल की थायरॉईडची समस्या त्यांच्या आयुष्यातील तणावपूर्ण काळानंतर सुरू झाली आहे.
3. उच्च रक्तदाब असणे
जर एखाद्या व्यक्तीला उच्च रक्तदाब असेल तर त्याला थायरॉईड होण्याची शक्यता जास्त असते. अशा व्यक्तीने त्याच्या रक्तदाबावर योग्य उपचार केले पाहिजे जेणेकरून त्याला इतर आरोग्य समस्या उद्भवू नयेत.
हे ही वाचा : हृदयविकाराविषयी माहिती, हृदयविकाराची लक्षणे, कारणे आणि टाळण्याचे मार्ग
4. मधुमेह असणे
अनेकवेळा थायरॉईड हा मधुमेह मुळे ही होऊ शकतो. त्यामुळे या आजाराने त्रस्त असलेल्या व्यक्तीने आपल्या मधुमेहावर नियंत्रण ठेवण्याचा प्रयत्न करावा.
हे ही वाचा: मधुमेह आहार तक्ता मराठी, मधुमेह घरगुती उपाय
थायरॉईड आहार
1. लिकोरिससह
लिकोरिसमध्ये आढळणारे ट्रायटरपेनॉइड ग्लायसिररेटिनिक ऍसिड थायरॉईड कर्करोगाच्या पेशींच्या वाढीस प्रतिबंध करते.
2. अश्वगंधा पावडर
रात्री झोपताना एक चमचा अश्वगंधा चूर्ण कोमट गाईच्या दुधासोबत घ्या. त्याची पानं किंवा मुळंही पाण्यात उकळून प्यायची. अश्वगंधा पावडर हे हार्मोन्सचे असंतुलन दूर करते.
3. तुळस
अर्धा चमचा कोरफडीचा रस दोन चमचे तुळशीच्या रसात मिसळून घ्या. त्यामुळे थायरॉईडचे आजार बरे होतात.
हे ही वाचा: तुळशीचे फायदे आणि नुकसान व तुळशीचे प्रकार
4. कोथिंबीर
हिरवी कोथिंबीर बारीक करून एका ग्लास पाण्यात विरघळवून प्या. त्यामुळे थायरॉईडच्या आजारापासून आपल्याला आराम मिळेल.
5. त्रिफळा चूर्ण
दररोज एक चमचा त्रिफळा चूर्ण घ्या. ते खूप फायदेशीर आहे.
6. हळद आणि दूध
दुधात हळद घालून रोज प्यायल्याने थायरॉईडही बरा होतो.
7. करवंद
रिकाम्या पोटी करवंदाचा रस प्यायल्याने थायरॉईडचा आजार बरा होतो.
8. काळी मिरी
थायरॉईडच्या घरगुती उपायामध्ये नियमितपणे थोड्या प्रमाणात काळी मिरी जेवणात घ्या.
9. खोबरेल तेल
खोबरेल तेलाचा वापर थायरॉईडचे कार्य सुरळीत ठेवण्यास मदत करतो. त्यामुळे थायरॉईडच्या रुग्णांनी नारळाच्या तेलाचा वापर स्वयंपाकात तेल म्हणून करावा.
थायरॉईड दरम्यान आहार
1. थायरॉईड झालेल्या व्यक्तीने कमी चरबीयुक्त आहार घ्यावा.
2. आहारात अधिकाधिक फळे आणि भाज्यांचा समावेश करावा.
3. विशेषतः हिरव्या पालेभाज्या खा. त्यामध्ये भरपूर प्रमाणात लोह असते, जे थायरॉईड रुग्णांसाठी फायदेशीर आहे.
4. पोषक तत्वांनी युक्त अन्न खा. खनिजे आणि जीवनसत्त्वे समृध्द अन्न घेतल्याने थायरॉईड नियंत्रित राहण्यास मदत होते.
5. आयोडीन युक्त आहार घ्या.
6. बदाम, काजू आणि सूर्यफुलाच्या बिया यांसारखे काजू अधिक प्रमाणात खा. त्यात तांबे पुरेशा प्रमाणात असते, जे थायरॉईडमध्ये फायदेशीर असते.
7. थायरॉईडच्या घरगुती उपचारांतर्गत दूध आणि दही जास्त प्रमाणात सेवन करावे.
8. थायरॉईडच्या घरगुती उपचारांसाठी, तुम्ही जास्त प्रमाणात व्हिटॅमिन-एचे सेवन केले पाहिजे. यासाठी तुम्ही गाजर खाऊ शकता.
9. फायबर, प्रथिने आणि जीवनसत्त्वे भरपूर प्रमाणात आपल्या रोजच्या जेवणात समावेश करा.
10. लिकोरिसमध्ये असलेले घटक थायरॉईड ग्रंथी संतुलित करतात. तसेच थायरॉईडमध्ये कर्करोग वाढण्यापासून रोखते.
11. गहू आणि ज्वारीचे सेवन करा.
थायरॉईड बरा होतो का?
होय, इतर कोणत्याही आजारांप्रमाणे, थायरॉईड देखील उपचार करण्यायोग्य आहे. त्यासाठी औषधोपचार, शस्त्रक्रिया आदी पद्धतींचा अवलंब करता येईल.
हे ही वाचा
